Hoe zoekt een Duitser op Google? Hoe komt u tussen de oren van uw potentiële Duitse klant? Bij een goede vertaling Nederlands – Duits draait het niet alleen om woorden, maar ook om beeld en gevoel.
Een foto zegt meer dan duizend woorden. Als die foto gekoppeld wordt aan woorden met emotie creëren we een cumulatief effect. Vergelijk het met een liedje dat na één keer luisteren de hele dag in uw hoofd blijft hangen. Een oorwurm.
Op onze homepagina beginnen wij niet voor niets met een opvallende kleurrijke foto van een Duitse trein waarop graffitikunstenaars Sonderzug nach Pankov hebben gespoten. De titel van een hit van de Duitse rockster Udo Lindenberg.
Transcreatie, lokalisatie en copywriting
Het verhaal achter Sonderzug nach Pankow is een prachtig voorbeeld van de manier waarop wij bij voorkeu op basis van transcreatie, lokalisatie en copywriting Nederlandse teksten van klanten naar het Duits vertalen. Met gevoel en een doel.
Deze manier van vertalen wordt tegenwoordig transcreatie genoemd. Een combinatie van vertaling, lokalisatie en copywriting. Teksten worden herschreven.
Wat kunnen we leren van Udo Lindenberg?
Sonderzug nach Pankow (Speciale trein naar Pankow) is een liedje van de Duitse rockzanger Udo Lindenberg dat in 1983 als single werd uitgebracht, gebaseerd op de melodie van de Amerikaanse klassieker Chattanooga Choo Choo uit 1941.
Pankow was en is ook een station in Oost-Berlijn.
In een radio-interview uitte Udo Lindenberg op 5 maart 1979 de wens om in de toenmalige DDR voor zijn Oost-Duitse fans een concert te geven in Oost-Berlijn. Iets wat in die tijd ondenkbaar en onmogelijk werd geacht.
Het interview met een West-Duitse radiozender hielp Lindenberg in eerste instantie niet bepaald om zijn droom te verwezenlijken.
DDR-spion
Een DDR-spion speelde een opname van de uitzending door aan het Staatscomité voor de Omroep, afdeling Monitor.
Het interview met Lindenberg werd voorgelegd aan de chef-ideoloog en cultuurfunctionaris van de SED, Kurt Hager. Op 9 maart 1979 schreef Hager met de hand op de informatie: “Van een optreden in de DDR kan geen sprake zijn.”
Lindenberg was geërgerd door deze afwijzing, want hij slaagde er niet in zijn droom te verwezenlijken. Hij verzon een geniale muzikale list waarmee hij tussen de oren van zijn Oost-Duitse fans kwam en druk zette op de DDR-regering.
Chattanooga Choo Choo
Begin 1983 kwam Lindenberg op het idee om als reactie op de afwijzing een Duitse tekst te schrijven op de melodie van Glenn Millers swingklassieker Chattanooga Choo Choo.
Het origineel was geschreven door Harry Warren (muziek) en Mack Gordon (tekst) en opgenomen op 7 mei 1941.
Lindenberg herschreef Chattanooga Choo Choo in het Duits en richtte zich in zijn Duitse vertaling ironisch rechtstreeks tot de toenmalige president van de DDR, Erich Honecker. Die wordt afgeschilderd als een verstarde en hypocriete man die officieel de ideologie van de regering uitdraagt, maar inwendig een rocker is en in het geheim naar de westerse radio luistert.
Transcriptie voorbeeld
Het herschrijven van een vertaling is exact datgene wat bedoeld wordt met transcriptie. Door de tekst ook nog af te stemmen op zijn doelgroep, zijn Oost-Duitse fans die een hekel hebben aan Honecker, voegt Lindenberg nog een extra bonus toe: lokalisatie. De doelgroep herkent emoties en locaties in de tekst. Zo genereert Lindenberg een aha-erlebnis.
Het refrein van het nummer komt overeen met de werkwijze van SEO-copywriters. Om maximaal op te vallen voor zoekmachines moeten sleutelwoorden (keywords) waar op je gevonden wilt worden een aantal malen herhaald worden in de tekst.
En tenslotte is het voor een goede online tekst van belang dat er een oproep toe actie in verwerkt is. Een call to action. Op die manier stimuleer je de potentiële klant om in actie te komen. Zo genereer je omzet.
Aha-erlebnis Pankow
De verwijzing naar het Berlijnse district Pankow in de titel is gebaseerd op het daar gelegen paleis Schönhausen van 1949 tot 1960 de zetel was van de president van de DDR en vervolgens tot 1964 van de Staatsraad van de DDR. De vertegenwoordigers van de DDR-regering hadden hun residentie in het aangrenzende Majakowskiring.
Pankow stond in de vroege dagen van de Koude Oorlog als synoniem voor “regeringszetel van de door de Sovjet-Unie bezette zone”.
En er was en is een station.
Call to action
Aan het eind van het lied is een (zender)aankondiging in het Russisch te horen waarmee Lindenberg de autoriteit van Honecker aantast. In het russisch is te horen “Kameraad Erich, tussen haakjes, de Opperste Sovjet heeft niets tegen een gastoptreden van de heer Lindenberg in de DDR!”
Deze passage was bedoeld om erop te wijzen dat essentiële DDR-besluiten hoe dan ook in de Sovjet-Unie werden genomen.
Lindenberg raakte een gevoelige snaar
Op 2 februari 1983 werd Lindenbergs zelfgeproduceerde single Sonderzug nach Pankow / Sternentaler uitgebracht in de Bondsrepubliek Duitsland. Het nummer kwam daar op 7 februari 1983 de hitparade binnen, waar het nummer plaats 5 bereikte en daar vier weken bleef staan.
Grootste hit Lindenberg
Het werd Lindenbergs grootste hit tot dan toe. Het bleef in totaal 21 weken in de hitlijsten staan, waarvan zeven weken in de top 10.
Lindenberg stuurde de single uiteraard ook naar Honecker. In een begeleidende brief bij het lied schreef hij: “Laat de DDR nu eens door een echte Duitse rocker in gewone taal rocken. Laat u van uw ontspannen, menselijke en soepele kant zien. Toon ons uw humor en uw soevereiniteit en laat de nachtegaal van Billerbeck zijn magische stem verheffen. Bekijk het allemaal niet zo bekrompen en beknepen, kameraad Honey, en geef je toestemming voor mijn DDR-tournee.”
Politieke gevolgen
De respectloze songtekst tergde DDR-president Honecker. In een brief van augustus 1983 probeerde Lindenbergs adviseur Michael Gaißmayer de zaken glad te strijken.
FDJ-leider Egon Krenz, later de laatste president van de DDR, nodigde Lindenberg vervolgens uit om in het Paleis van de Republiek in Oost-Berlijn vier van zijn nummers te spelen op een FDJ-vredesconcert met artiesten uit de hele wereld.
FDJ is de afkorting van Freie Deutsche Jugend (Vrije Duitse Jeugd). Een Duitse communistische jeugdbeweging. De FDJ werd in 1936 opgericht. De FDJ was toen een illegale jeugdbeweging, omdat alleen de Hitlerjugend was toegestaan. Na de Tweede Wereldoorlog kon de FDJ openlijk en legaal in zowel West-Duitsland als in Oost-Duitsland opereren. In beide delen van Duitsland was de FDJ nauw gelieerd aan de communistische partij, de Kommunistische Partei Deutschlands (KPD).
Optreden Lindenberg in de DDR
Op 25 oktober 1983 gaf Udo Lindenberg zijn eerste en enige optreden in de DDR voor de val van de muur. Het vond plaats in het kader van het Rock for Peace-festival voor 4.200 mensen in het Paleis van de Republiek.
Op verzoek van de DDR-leiding zong Lindenberg het nummer Sonderzug nach Pankow niet.
Een door Lindenberg voor het volgende jaar geplande rondreis door de DDR ging niet door; de gastreis werd uiteindelijk in februari 1984 door de DDR geannuleerd..
Lindenbergs zin in het lied dat Honecker stiekem ook graag een leren jasje aantrok, werd in 1987 bewaarheid. Hij stuurde Honecker dat jaar een leren jasje, dat door Honecker werd beantwoord met een bedankbrief waarin hij rockmuziek beschreef als verenigbaar met de idealen van de DDR. Bovendien schreef Honecker dat hij het lederen jasje zou doorgeven aan de Centrale Raad van de FDJ, zodat zij het aan een rockfan konden geven.
De brief bevatte ook een sjawm als geschenk voor Lindenberg. Honecker had dit instrument tijdens zijn jeugd bespeeld. Toen Honecker op 9 september 1987 tijdens een staatsbezoek in Wuppertal was, gaf Lindenberg hem een elektrische gitaar met het opschrift “Gitarren statt Knarren”.
