Verkiezingen in Nedersaksen. De Duitse buren van Groningen en Drenthe

Amper een maand na de Bundestag-verkiezingen konden 6,1 miljoen kiesgerechtigden in de Duitse deelstaat Nedersaksen opnieuw naar de stembus. Om een nieuw parlement te kiezen voor hun eigen Bundesland Niedersachsen.

De uitslag is vernietigend voor Angela Merkel. De SPD, de grote verliezer van de Bundestagverkiezingen in september 2017 is de grote winnaar van de Landtagverkiezingen in Nedersaksen. Terwijl de CDU in de deelstaat in de peilingen een maand eerder nog veruit favoriet leek.

Volgens Duitse media is de SPD in Nedersaksen beloond omdat ze meteen na de nederlaag bij de Bundestagverkiezingen het boetekleed heeft aangetrokken. De CDU zou juist zijn bestraft omdat Merkel ondanks dat ook haar partij zetels verloor in de Bundestag volhardt in haar standpunten.

De uitslag van de verkiezingen in Nedersaksen is duidelijk van invloed op de vorming van de nieuwe coalitie van Angela Merkel. Heel politiek Berlijn zat te wachten op deze vervroegde verkiezingen in het Noorden van Duitsland.

Groningen en Drenthe
De uitslag is ook van belang voor Groningen en Drenthe, de Nederlandse buren van Nedersaksen. De uitslag kan van invloed zijn op grensoverschrijdende samenwerking. Zeker omdat de groen-rode coalitie van SPD en Grüne ondanks de overwinning van de SPD de meerderheid in de Landtag is kwijtgeraakt. De Grünen hebben namelijk fors verloren.

De verkiezingen in Nedersaksen bewijzen weer dat dé Duitser niet bestaat. Iedere deelstaat heeft zijn eigen karakter. Wie succesvol wil zijn in Duitsland doet er goed aan om per deelstaat een andere strategie te bedenken.

Agrarische belangen
De economie van Nedersaksen wordt voor een belangrijk deel bepaald door boeren. Nedersaksen is in Duitsland de belangrijkste agrarische deelstaat. Daarom is de uitslag ook van groot belang voor Nederlandse boeren. In Nedersaksen zit een sterke lobby voor het nationale agrarische beleid van Duitsland.

In Nederland stemmen veel boeren op het CDA. Je zou dus kunnen verwachten dat de CDU in Nedersaksen de grootste partij is. Dat is meestal ook zo. De afgelopen vijf jaar zat de CDU echter in de oppositie. En door het forse verlies tijdens de verkiezingen in Nedersaksen zou het zo maar kunnen dat de CDU in de Landtag in de oppositie blijft.

Nedersaksen werd de afgelopen 5 jaar geregeerd door een rood-groene regering. Deze linkse coalitie had echter slechts een meerderheid van één stem die in augustus verloren ging toen de Groene Parlementslid Elke Twesten tot verbazing van heel Nedersaksen overliep naar de CDU.

Er zaten de afgelopen regeringsperiode vier partijen in het parlement, de Landtag, van Nedersaksen. De CDU, die 36,0 procent van de stemmen kreeg bij de laatste verkiezingen, is sinds 2003 de sterkste partij. De SPD behaalde 32,6 procent van de stemmen. De Grünen kregen 13,7 procent, de FDP 9,9 procent. Die Linke slaagde er bij de vorige keer niet in de 5 procent hindernis te overwinnen en moest daarom de Landtag verlaten.

Dieselschandaal Volkswagen

Nedersaksen is de thuisbasis van Europa’s grootste autofabrikant Volkswagen. Als het om industrie gaat denk je in Nederland vaak aan de liberale politiek. VVD en D66. Dan zal de FDP dus wel een belangrijke partij zijn, zou je als Nederlander kunnen verwachten. Dat is in Nedersaksen echter niet zichtbaar. De FDP verloor zelfs zetels.

Sinds de oprichting van de deelstaat Nedersaksen heeft de SPD ongeveer 24 jaar de premier geleverd en de CDU ongeveer 46 jaar. Tussen 1955 en 1959 werd de regeringsleider geleverd door de toenmalige rechtse Duitse partij (DP).

Stephan Weil, de voormalige burgemeester van Hannover, heeft sinds 2013 de leiding over de regering.

SPD wint mede dankzij VW
Natuurlijk heeft de overwinning van de SPD in Nedersaksen met Volkswagen te maken. Door het dieselschandaal staan er duizenden banen op de tocht in Nedersaksen.

In Emden en Wolfsburg houden veel werknemers van VW en toeleveranciers hun hart vast. Zij vestigen hun hoop op een arbeiderspartij. De SPD.

De verkiezingen in Nedersaksen zijn mede bepalend voor de vorming van de nieuwe regering van Angela Merkel. Een verlies voor het CDU zou slecht kunnen zijn voor haar landelijke onderhandelingspositie met FDP en Grünen over een Jamaica coalitie.

Aan de andere kant kan het ook juist positief uitpakken. De huidige rood-groene coalitie van SPD en Grünen in Nedersaksen kan alleen verder regeren met een derde partij erbij.
En dan komen alleen CDU of FDP in aanmerking. Laten dat nu ook net de partijen zijn die samen de Jamaica-coalitie kunnen vormen in de Bundestag.

Jamaica coalitie in Nedersaksen
Dat wil niet zeggen dat Nedersaksen nu ook een Jamaikacoalitie krijgt. De FDP in Nedersaksen ziet dat niet zitten. En ook CDU voelt er niets voor in Nedersaksen. De Grünen zijn volgens de CDU daar te links.

Dan is er nog een Ampel-coalitie mogelijk van SPD (rood), FDP (geel) en CDU (groen). Ampel betekent verkeerslicht. Rood, geel, groen. De kans dat die coalitie er komt is ook klein. De FDP voelt er niets voor om met de SPD te regeren.

De kans is groot dat de SPD niets heeft aan een overwinning in Nedersaksen. De grootste partij zou wel eens genoegen moeten kunnen nemen met een rol in de oppositie. Mogelijk naast de AfD, die voor het eerst in de Landtag van Nedersaksen komt. Alhoewel veel kleiner dan de peilingen een maand geleden nog voorspelden.

Gerhard Schröder
Nedersaksen heeft belangrijke Duitse politici voortgebracht. Gerhard Schröder, Frank-Walter Steinmeier, Sigmar Gabriel, alle SPD). En ook Christian Wulff en Ursula von der Leyen (CDU) begonnen hun carrière in Nedersaksen.

De belangrijkste kandidaten

Premier Stephan Weil is lijsttrekker van de SPD. De 58-jarige socialist leidt sinds 2013 de rood-groene coalitie.

De belangrijkste tegenstander van de SPD is CDU-lijsttrekker Bernd Althusmann, die tot 2013 minister van Onderwijs van Nedersaksen was, maar vervolgens tijdens de verkiezingen niet opnieuw toetrad tot het staatsparlement.

De lijst van die Grüne wordt aangevoerd door fractievoorzitter Anja Piel.

De FDP heeft als lijsttrekker de voormalige minister van Milieu in Nedersaksen, Stefan Birkner.

Die Linke wordt geleid door fysiotherapeut Anja Stoeck.

De AfD wordt geleid door makelaar in onroerend goed en verzekeringen, Dana Guth.