Amper een maand na de Bundestag-verkiezingen konden 6,1 miljoen kiesgerechtigden in de Duitse deelstaat Nedersaksen opnieuw naar de stembus. Om een nieuw parlement te kiezen voor hun eigen Bundesland Niedersachsen.
De uitslag is vernietigend voor Angela Merkel. De SPD, de grote verliezer van de Bundestagverkiezingen in september 2017 is de grote winnaar van de Landtagverkiezingen in Nedersaksen. Terwijl de CDU in de deelstaat in de peilingen een maand eerder nog veruit favoriet leek.
Volgens Duitse media is de SPD in Nedersaksen beloond omdat ze meteen na de nederlaag bij de Bundestagverkiezingen het boetekleed heeft aangetrokken. De CDU zou juist zijn bestraft omdat Merkel ondanks dat ook haar partij zetels verloor in de Bundestag volhardt in haar standpunten.
De uitslag van de verkiezingen in Nedersaksen is duidelijk van invloed op de vorming van de nieuwe coalitie van Angela Merkel. Heel politiek Berlijn zat te wachten op deze vervroegde verkiezingen in het Noorden van Duitsland.
Groningen en Drenthe
De uitslag is ook van belang voor Groningen en Drenthe, de Nederlandse buren van Nedersaksen. De uitslag kan van invloed zijn op grensoverschrijdende samenwerking. Zeker omdat de groen-rode coalitie van SPD en Grüne ondanks de overwinning van de SPD de meerderheid in de Landtag is kwijtgeraakt. De Grünen hebben namelijk fors verloren.
De verkiezingen in Nedersaksen bewijzen weer dat dé Duitser niet bestaat. Iedere deelstaat heeft zijn eigen karakter. Wie succesvol wil zijn in Duitsland doet er goed aan om per deelstaat een andere strategie te bedenken.
Agrarische belangen
De economie van Nedersaksen wordt voor een belangrijk deel bepaald door boeren. Nedersaksen is in Duitsland de belangrijkste agrarische deelstaat. Daarom is de uitslag ook van groot belang voor Nederlandse boeren. In Nedersaksen zit een sterke lobby voor het nationale agrarische beleid van Duitsland.
In Nederland stemmen veel boeren op het CDA. Je zou dus kunnen verwachten dat de CDU in Nedersaksen de grootste partij is. Dat is meestal ook zo. De afgelopen vijf jaar zat de CDU echter in de oppositie. En door het forse verlies tijdens de verkiezingen in Nedersaksen zou het zo maar kunnen dat de CDU in de Landtag in de oppositie blijft.
Nedersaksen werd de afgelopen 5 jaar geregeerd door een rood-groene regering. Deze linkse coalitie had echter slechts een meerderheid van één stem die in augustus verloren ging toen de Groene Parlementslid Elke Twesten tot verbazing van heel Nedersaksen overliep naar de CDU.
Er zaten de afgelopen regeringsperiode vier partijen in het parlement, de Landtag, van Nedersaksen. De CDU, die 36,0 procent van de stemmen kreeg bij de laatste verkiezingen, is sinds 2003 de sterkste partij. De SPD behaalde 32,6 procent van de stemmen. De Grünen kregen 13,7 procent, de FDP 9,9 procent. Die Linke slaagde er bij de vorige keer niet in de 5 procent hindernis te overwinnen en moest daarom de Landtag verlaten.
Dieselschandaal Volkswagen
Nedersaksen is de thuisbasis van Europa’s grootste autofabrikant Volkswagen. Als het om industrie gaat denk je in Nederland vaak aan de liberale politiek. VVD en D66. Dan zal de FDP dus wel een belangrijke partij zijn, zou je als Nederlander kunnen verwachten. Dat is in Nedersaksen echter niet zichtbaar. De FDP verloor zelfs zetels.
Sinds de oprichting van de deelstaat Nedersaksen heeft de SPD ongeveer 24 jaar de premier geleverd en de CDU ongeveer 46 jaar. Tussen 1955 en 1959 werd de regeringsleider geleverd door de toenmalige rechtse Duitse partij (DP).
Stephan Weil, de voormalige burgemeester van Hannover, heeft sinds 2013 de leiding over de regering.
SPD wint mede dankzij VW
Natuurlijk heeft de overwinning van de SPD in Nedersaksen met Volkswagen te maken. Door het dieselschandaal staan er duizenden banen op de tocht in Nedersaksen.
In Emden en Wolfsburg houden veel werknemers van VW en toeleveranciers hun hart vast. Zij vestigen hun hoop op een arbeiderspartij. De SPD.
De verkiezingen in Nedersaksen zijn mede bepalend voor de vorming van de nieuwe regering van Angela Merkel. Een verlies voor het CDU zou slecht kunnen zijn voor haar landelijke onderhandelingspositie met FDP en Grünen over een Jamaica coalitie.
Aan de andere kant kan het ook juist positief uitpakken. De huidige rood-groene coalitie van SPD en Grünen in Nedersaksen kan alleen verder regeren met een derde partij erbij.
En dan komen alleen CDU of FDP in aanmerking. Laten dat nu ook net de partijen zijn die samen de Jamaica-coalitie kunnen vormen in de Bundestag.
Jamaica coalitie in Nedersaksen
Dat wil niet zeggen dat Nedersaksen nu ook een Jamaikacoalitie krijgt. De FDP in Nedersaksen ziet dat niet zitten. En ook CDU voelt er niets voor in Nedersaksen. De Grünen zijn volgens de CDU daar te links.
Dan is er nog een Ampel-coalitie mogelijk van SPD (rood), FDP (geel) en CDU (groen). Ampel betekent verkeerslicht. Rood, geel, groen. De kans dat die coalitie er komt is ook klein. De FDP voelt er niets voor om met de SPD te regeren.
De kans is groot dat de SPD niets heeft aan een overwinning in Nedersaksen. De grootste partij zou wel eens genoegen moeten kunnen nemen met een rol in de oppositie. Mogelijk naast de AfD, die voor het eerst in de Landtag van Nedersaksen komt. Alhoewel veel kleiner dan de peilingen een maand geleden nog voorspelden.
Gerhard Schröder
Nedersaksen heeft belangrijke Duitse politici voortgebracht. Gerhard Schröder, Frank-Walter Steinmeier, Sigmar Gabriel, alle SPD). En ook Christian Wulff en Ursula von der Leyen (CDU) begonnen hun carrière in Nedersaksen.
De belangrijkste kandidaten
Premier Stephan Weil is lijsttrekker van de SPD. De 58-jarige socialist leidt sinds 2013 de rood-groene coalitie.
De belangrijkste tegenstander van de SPD is CDU-lijsttrekker Bernd Althusmann, die tot 2013 minister van Onderwijs van Nedersaksen was, maar vervolgens tijdens de verkiezingen niet opnieuw toetrad tot het staatsparlement.
De lijst van die Grüne wordt aangevoerd door fractievoorzitter Anja Piel.
De FDP heeft als lijsttrekker de voormalige minister van Milieu in Nedersaksen, Stefan Birkner.
Die Linke wordt geleid door fysiotherapeut Anja Stoeck.
De AfD wordt geleid door makelaar in onroerend goed en verzekeringen, Dana Guth.
Cynisch. Jammer dat Max Verstappen niet was uitgenodigd voor het bezoek van minister-president Armin Laschet van de Duitse deelstaat Noordrijn Westfalen aan Nederland. Zelfs het bezoek van Laschet aan koning Willem Alexander haalde de Nederlandse media niet. Met Max erbij was het zeker voorpaginanieuws geweest.

Zegt iets over de status van Max Verstappen.
Die is blijkbaar hoger dan die van onze koning.
Zegt iets over Nederlanders.
Zegt iets over hoe gastvrij wij zijn. Hoe bot en ondiplomatiek.
Zegt iets over de kwaliteit en diepgang van Nederlandse media.
De Duitse media stonden wel uitgebreid stil bij het bezoek van Laschet aan Nederland. De omroepen ZDF en WDR. Vrijwel alle Duitse kranten.
Alleen NRC Handelsblad besteedde serieus aandacht aan het belangrijke bezoek van de nieuwe minister-president van Noordrijn Westfalen aan Nederland. Blijkbaar is deze Nederlandse krant, die geleid wordt door een Belgische hoofdredacteur, nog de enige krant met diepgang wat betreft de Nederlandse belangen bij een goede relatie met Duitsland.
Ondertussen had Mathijs van Nieuwkerk in De Wereld Draait Door aandacht voor een optreden van een Koreaanse boyband in Ziggo Dome…
Ik ben 25 jaar journalist geweest in Noord-Nederland. Ik had niet anders verwacht.
Op Nederlandse redacties wordt amper nog Duits gesproken. Er zijn nauwelijks journalisten geïnteresseerd in Duitsland.
Ik heb gisteren en vanmorgen op alle grote Nederlandse sites te vergeefs gezocht naar berichten over het bezoek van Laschet. Niets gevonden.
Bij Dagblad van het Noorden haalt elke nieuwe opdracht van de Meyer Werft in Papenburg voor een nieuw cruiseschip de krant. Vandaag alleen aandacht voor een jubileumreisje van mannenkoor Albatros uit Pekela naar het Sauerland en een klein berichtje over heibel binnen de CSU na de verkiezingen.

En dan vandaag op de website nog een bericht over kinderen die op basisscholen in het Oldambt les in de Duitse taal krijgen…
De berichtgeving in Dagblad van het Noorden over Duitsland is kortom inconsequent.
Achteraf weet iedereen alles.
Achteraf? Dit schreef ik vooraf. ,Pssst… Vandaag officieel ‘staatsbezoek’ uit Duitsland. Weet bijna niemand’

De tweet over het bericht lokte reacties uit. Als oud-journalist weet ik hoe je koppen moet maken. En hoe voorspelbaar Nederlandse media zijn. Het is te triest voor woorden. Ik schaam me. Als Nederlander die vaak gastvrij in Duitsland ontvangen wordt. Als gedreven oud-journalist.
Als oud-journalist snap ik het ook niet dat de Nederlandse media niets met het bezoek van Laschet doen.
Er is aanleiding genoeg. Ook in verband met de uitslag van de Duitse verkiezingen.
Adviseur Angela Merkel
Armin Laschet wordt gezien als belangrijke adviseur van Angela Merkel. Alleen dat al een goed journalistiek argument om iets met het bezoek te doen.
Kabinetsformatie Duitsland
Laschet heeft met premier Mark Rutte gesproken over wat Duitsland kan leren van de moeizame Nederlandse kabinetsformatie, waarbij GroenLinks voortijdig is afgehaakt.
Merkel moet nog beginnen aan onderhandelingen met de liberale FDP (vergelijkbaar met D66 in Nederland, minder met VVD, zoals ik op tv en radio helaas vaak hoor van ‘deskundigen’) en Grüne (tegenhanger van GroenLinks).
Laschet botst met Grüne
Laschet heeft direct na de verkiezingen voor de Duitse tv (ZDF) uitgesproken dat Duitsland geen overhaaste beslissingen moet nemen wat betreft afschaffen brandstofauto’s en de bruinkoolwinning in Noordrijn Westfalen. Hij komt op voor de auto-industrie en RWE. En dat botst met de Grüne. En dus maakt dat een Jamaica-coalitie van CDU, FDP en Grüne moeilijk.
Maut voor Nederlanders op Autobahn
Laschet steunt Nederland ondertussen bij de lobby tegen de Maut voor de Duitse Autobahn, die door CSU-minister Dobrindt er in de Bundestag doorgedrukt is. Daarbij botst CDU dus met de Beierse zusterpartij CSU, die onder aanvoering van Seehofer en Dobrindt sowieso al op ramkoers ligt met Merkel. Dat maakt de kans op de Jamaica coalitie opnieuw kleiner.
Tenslotte positief
Dan tenslotte nog de positieve signalen die zijn afgegeven en opgepikt tijdens het bezoek van Laschet aan Nederland.
- Noordrijn Westfalen wil dolgraag meer zaken doen met Nederland. Nederland wordt op diverse vlakken als voorbeeld gezien.
- Nederland en Noordrijn Westfalen gaan voortaan regelmatig overleggen op hoog niveau
- Nederland en Noordrijn Westfalen willen gezamenlijk de bureaucratie aanpakken die grensoverschrijdende ondernemers in de weg zit
- Nederland en Noordrijn Westfalen gaan gezamenlijk grensoverschrijdende criminaliteit aanpakken
- Noordrijn Westfalen wil graag van Nederland leren hoe de Duitse infrastructuur (bruggen en wegen) zonder bureaucratische belemmeringen snel verbeterd kan worden. (Kans voor Nederlandse bedrijven.)
- Noordrijn Westfalen wil graag met hulp uit Nederland de aanleg van glasvezelverbindingen versnellen
En deze tweets bewijzen hoe serieus het bezoek van Armin Aschet in Noordrijn Westfalen gezien wordt:
PS
Max Verstappen zou overigens echt een geweldige ambassadeur voor Nederland in Duitsland kunnen zijn. Hij is jong, populair, komt uit de grensregio en spreekt perfect Duits. Max kan het belang van de Duitse taal als geen ander promoten bij jongeren.
Denk je aan Duitsland, dan denk je aan Berlijn. Aan Angela Merkel. Toch? Fout! Nederlanders kunnen beter aan Düsseldorf denken. De hoofdstad van de Duitse deelstaat Noordrijn Westfalen. De deelstaat waar Nederland het meeste geld verdient.
Noordrijn Westfalen is met bijna 18 miljoen inwoners ongeveer net zo groot als Nederland.

En het bruto binnenlands produkt van Noordrijn Westfalen is ook vergelijkbaar met dat van Nederland.

Als premier Mark Rutten een bezoek brengt aan Duitsland is dat in Nederland belangrijk nieuws.
Hoe zit dat eigenlijk als de minister-president van Noordrijn Westfalen op bezoek komt in Nederland?
Wie is eigenlijk minister-president in Noordrijn Westfalen?
Welke coalitie regeert er in Noordrijn Westfalen?
Vragen waar veel Nederlandse media, politici en ondernemers geen antwoord op weten.
Eigenlijk is dat vreemd.
Minister-president Armin Laschet (CDU) van Noordrijn Westfalen maakt zijn eerste officiele dienstreis naar Nederland.
Ik ben benieuwd wat zo’n bezoek oplevert voor de handelsbetrekkingen tussen Nederland en Noordrijn Westfalen.
Of eigenlijk beter: voor de handelsbetrekkingen tussen Nederland en Duitsland. Dat mag je toch wel zeggen als je weet dat de meeste omzet die Nederlandse bedrijven in Duitsland maken uit Noordrijn Westfalen komt.
In Düsseldorf wordt het bezoek van Laschet aan Nederland zeer serieus genomen.
Düsseldorf is voor Nederland misschien wel belangrijker dan Berlijn.
Armin Laschet is dan belangrijker dan Angela Merkel.
Ik ben benieuwd hoeveel media-aandacht er vandaag voor het bezoek van Laschet zal zijn.
Ik vrees niet veel.
Alle aandacht gaat naar de nasleep van de Duitse verkiezingen.
Naar de problemen van Merkel. Naar de angst voor de AfD.
Terwijl de kansen vlak over de grens liggen.
Wie wil weten wat het ‘staatsbezoek’ van minister-presesident Laschet aan Nederland oplevert kan het beste het twitteraccount Staatskanzlei NRW volgen.
En overigens… Wat betreft de AfD. Die stelt in Noordrijn Westfalen niet zoveel voor. In Münster haalden de rechts populisten niet eens de kiesdrempel.

“De kleine partijen zijn groter geworden ten koste van de grote partijen. We gaan steeds meer op Nederland lijken”, reageerde de Duitse ambassadeur Derk Brengelmann tijdens een verkiezingsparty in Nieuwspoort in Den Haag na afloop van de Duitse verkiezingen.
De Duitse ambassadeur heeft gelijk. Percentueel is de uitslag van de Duitse verkiezingen enigszins vergelijkbaar met de uitslag van de Nederlandse verkiezingen.
Alternative für Deutschland (AdD) is vergelijkbaar met de Partij voor de Vrijheid (PVV). Beide partijen scoren 13 procent van de stemmen.
Freie Demokraten (FDP) is vergelijkbaar met D66. De FDP haalt met 9 procent iets minder stemmen dan D66 met 12 procent.
Die Linke (11 procent) is vergelijkbaar met de SP (9 procent).
Grüne (9 procent) is vergelijkbaar met GroenLinks (9 procent).
SPD (20 procent), de tegenhanger van de PvdA (8 procent), heeft fors verloren, maar nog niet zo fors als de PvdA. Als Duitsland de trends in Nederland volgt ziet de toekomst voor de SPD er somber uit.
CDU (34 procent) heeft ook fors verloren, maar nog niet zoveel als het CDA in Nederland (12,4 procent), dat ooit qua stemmen vergelijkbaar was met het CDU. De toekomst van het CDU ziet er dus ook niet bepaald positief uit als ze de Nederlandse trend volgt.
Commentatoren spreken van een ruk naar rechts in Duitsland. In Nederland gebeurde dat ook toen de PVV zijn intrede deed.
Democratisch is er in de praktijk in Nederland en Duitsland pragmatisch niets aan de hand. Een ruime meerderheid van de bevolking kiest niet extreem rechts. 87 procent van de kiezers. Zowel de PVV als de AfD hebben dus geen recht om te zeggen dat zij namens het volk spreken.
Wat wel zorgen baart is de situatie in Oost-Duitsland. In de deelstaat Saksen is de AdD de grootste partij geworden. Maar dan nog… Dan nog kan de AfD niet claimen voor het volk te spreken. Want ruim 30 procent van de stemmen betekent dat 70 procent anders denkt. Een grote meerderheid.
http://twitter.com/freie_presse/status/912031710073761794
Als we weer vergelijken met Nederland valt het op dat de PVV ook in het Oosten en Zuiden de meeste stemmen trok.

In Bremen, Hannover en Düsseldorf wil het volk overduidelijk niets van de AfD weten. Sterker nog… De SPD heeft in Bremen en Hannover gewonnen. Een duidelijker signaal is toch niet mogelijk. En het bevestigt de these van Maxima… Dé Duitser bestaat niet. Net als dé Nederlander…
In de aan Nederland grenzende deelstaten Nedersaksen en Noordrijn Westfalen is de AfD niet zo groot als in de Oost-Duitse deelstaten. In Noordrijn Westfalen is de FDP groter dan de AfD. En in Nedersaksen is de AfD slechts nipt groter dan de FDP.
Normaal kijken veel Duitsers op zondagavond overigens naar de politieserie Tatort. Vanavond uiteraard niet.